Yapılan açıklamada şunlar aktarıldı:
“Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanlığı tarafından Kurulumuz Başkanlığına gönderilen 21/11/2013 tarihli ve SEÇ/81.03/2013-2089 sayılı yazıda; 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun’un 17. maddesinde, aday olabilmek için görevlerinden ayrılmak zorunda olmayan kamu görevlilerinin hangileri olduğu ayrıntılı biçimde düzenlendiğini, ancak istifaları zorunlu bulunan kamu görevlilerinin kimler olduğu hususunda bir düzenleme bulunmadığını, bu durumda, 2972 sayılı Kanun’un 36. maddesi ile atıf yapılan 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 18. maddesinin uygulanmasının gerektiğini, söz konusu maddede adaylık için görevinden istifa etmesi gerekenler sayılırken, “aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri”nin de öngörülen süre içerisinde görevlerinden ayrılmalarının gerektiğinin ifade edildiğini, siyasi partilerin il ve ilçe teşkilatlarındaki yönetim kurulu başkan ve üyelerinin istifasının, kadın ve gençlik kolları bulunan siyasi partilerde, kadın ve gençlik kolları il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyelerini de kapsayıp kapsamadığı hakkında bazı teşkilat birimlerinde tereddüt oluştuğunu, uygulamada mevcut tereddütlerin giderilmesi bakımından Yüksek Seçim Kurulu’nun nihai görüşünün bilinmesine ihtiyaç duyulduğunu, bu nedenle, siyasi partilerin kadın ve gençlik kollarının il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, adaylık başvurusu yapmak için istifasının gerekip gerekmeyeceği hususunun Kurulumuzca değerlendirilerek nihai olarak karara bağlanması istenilmiş olmakla, konu incelenerek;
GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ:
İstem; siyasi partilerin kadın ve gençlik kollarının il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, adaylık başvurusu yapmak için istifasının gerekip gerekmeyeceğine ilişkindir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 76. maddesinde; Hakimler ve Savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu Üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile, yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensuplarının görevlerinden çekilmedikçe aday olamayacakları ve milletvekili seçilemeyecekleri belirtilmiştir.
Öte yandan, 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanunun 17. maddesinde; “Milletvekilleri, belediye başkanları, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeleri ile muhtarlar mahalli idareler seçimlerinde adaylıklarını koyabilmek veya aday gösterilebilmek için görevlerinden istifa etmek zorunda değildirler. Milletvekilliği, belediye başkanlığı, il genel meclisi ve belediye meclisi üyeliği ile muhtarlık bir şahıs uhdesinde birleşemez. Bu görevlerin birisinde bulunanlardan bir diğerine seçilenler, seçim sonuçlarının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde tercih haklarını kullanırlar. Bu süre içinde tercih haklarını kullanmayanlar seçildikleri yeni görevi reddetmiş sayılırlar.” hükmü mevcuttur.
Görüleceği üzere anılan maddede, aday olabilmek için görevlerinden ayrılmak zorunda olmayan kamu görevlilerinin hangileri olduğu ayrıntılı biçimde düzenlendiği halde, istifaları zorunlu bulunan kamu görevlilerinin kimler olduğu hususunda bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının organlarında görev alan yöneticilerin adaylığı konusunda 2972 sayılı Kanun’un 36. maddesi ile atıf yapılan 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 18. maddesinin uygulanması gerekmektedir.
2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanununun;
“Adaylık için görevden çekilmesi gerekenler” başlıklı 18. maddesi; “Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, aday olmak isteyen belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar, aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamazlar ve aday gösterilemezler.” şeklinde düzenlenmiştir.
2839 sayılı Kanun’un 18. maddesi hükmü gereğince, 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde aday olabilmek için kanun gereği çekilmesi veya görevlerinden ayrılması gerekenlerin çekilme veya görevlerinden ayrılma isteğinde bulunma tarihleri, Kurulumuzun 28/9/2013 tarihli, 2013/400 sayılı kararı ile detaylı olarak düzenlenmiş ve anılan karar, 4/10/2013 tarihli, 28785 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Bununla birlikte, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 7. maddesinde, siyasi partilerin teşkilatı sayılmış, buna göre, siyasi partilerin teşkilatının, merkez organları ile il, ilçe ve belde teşkilatlarından; Türkiye Büyük Millet Meclisi Grubu ile il genel meclisi ve belediye meclisi gruplarından ibaret olduğu, ayrıca siyasi partilerin tüzüklerinde kadın kolu, gençlik kolu ve benzeri yan kuruluşlarla, yabancı ülkelerde yurtdışı temsilciliğinin kurulmasının öngörülebileceği belirtilmiştir.
Yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler, konu ve başvuru birlikte değerlendirildiğinde;
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması” başlıklı 13 üncü maddesi, “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.”
“Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları” başlıklı 67 nci maddesinin bir ve dördüncü fıkraları;
“Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halkoylamasına katılma hakkına sahiptir.”
“Bu hakların kullanılması kanunla düzenlenir.” hükmünü amirdir.
Anayasa’nın “Seçme, seçilme ve siyasî faaliyette bulunma hakları” kenar başlıklı 67. maddesinin, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Temel haklar ve ödevler” başlıklı ikinci kısmının “Siyasî haklar ve ödevler” başlıklı dördüncü bölümde düzenlendiği ve bu sebeple de siyasî hak ve ödevlerin sınırlandırılmasının Anayasa’nın 13. maddesi hükmüne tâbi olduğu, sözü edilen hüküm uyarınca da, temel hak ve hürriyetler ile bu kapsamda yer alan siyasî hakların ancak kanunla sınırlandırılabileceği, 2972 sayılı Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun’un 36. maddesinin göndermesiyle uygulanacak olan 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 18. maddesinde adaylık için görevden çekilmesi gerekenlerin tek tek sayıldığı ve kanun hükmünde sayılanlar arasında “siyasi partilerin kadın ve gençlik kollarının il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri”ne yer verilmediği görülmüştür. Adaylık için istifa gerekliliğinin bir sınırlama olduğu ve ancak kanunla getirilebileceği dikkate alındığında, adaylık için görevinden çekilmesi gerekenlerin sadece kanunda sayılanlardan ibaret olması gerekmekte olup, görevinden çekilmesi gerekenlerin yorum yoluyla genişletilmesi temel hakların ancak kanunla sınırlanabileceği ilkesine aykırı olacaktır.
Öte yandan, 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nun 7. maddesinde, siyasi partilerin kadın ve gençlik kollarının kanunen kurulması zorunlu birimlerden olmadığı, kadın kolu ve gençlik kollarının madde metninde “yan kuruluş” olduğu ve gerek görüldüğü takdirde, siyasi parti tüzüklerinde düzenleme yapılmak şartıyla kurulabileceği vurgulanmıştır. Bu durumda, kadın ve gençlik kollarının, bütün siyasi partilerde kurulması zorunlu olan teşkilat birimlerinden olmadığı anlaşılmaktadır. 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 18. maddesindeki hüküm, genel bir hüküm olup, kurulması siyasi partilerin tercihine bırakılmış teşkilat birimlerini kapsayacak şekilde yorumlanması mümkün bulunmamaktadır.
Bu nedenle, 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, siyasi partilerin kadın ve gençlik kollarının il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, aday olabilmek için görevlerinden çekilmelerine gerek bulunmadığına karar verilmesi gerekmiştir.
SONUÇ: Açıklanan nedenlerle;
1-30 Mart 2014 tarihinde yapılacak olan Mahalli İdareler Seçimlerinde, siyasi partilerin kadın ve gençlik kollarının il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyelerinin, aday olabilmek için görevlerinden çekilmelerine gerek bulunmadığına,
2-Karar örneğinin;
a) Adalet ve Kalkınma Partisi Genel Başkanlığına,
b)Tüm il ve ilçe seçim kurulu başkanlıklarına iç-mail olarak gönderilmesi ve Kurulumuzun resmî internet sitesi www.ysk.gov.tr adresinde yayınlanması için Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğüne, gönderilmesine, 23/11/2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.”
