“İbadet; en geniş anlamıyla Allah’a saygı ile boyun eğmek ve emirlerine itaat etmek demektir. İbadet; saygı ve itaatin en yüksek derecesidir. Böyle bir saygı yalnız Allah’a yapılır. Çünkü bizi yaratan ve çeşitli nimetler vererek yaşatan O’dur. Öyle ise, saygı ve itaatin en yüksek derecesi olan ibadet, bütün varlığımızı kendisine borçlu olduğumuz Yüce Allah’ın hakkıdır. İbadet, sadece Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak için yapılır. İbadetin ruhu niyettir ve kalbin bütünüyle Allah’a yönelmesi ve bağlanmasıdır. Ruhsuz bir beden işe yaramadığı gibi, niyetsiz ibadetin de değeri yoktur. Sözlükte yaklaşmak, Allah’a yakınlaşmaya vesile olan şey anlamlarına gelen kurban,dinî bir terim olarak, ibâdet maksadıyla, belirli şartları taşıyan hayvanı, kurban bayramı günlerinde usulüne uygun olarak kesmeyi ve bu amaçla kesilen hayvanı ifade eder. Akıllı, hür, mukim ve dini ölçülere göre zengin sayılan mümin, ilâhî rızayı kazanmak gayesiyle kurbanını kesmelidir. Kurban ibadeti, İslam toplumlarının şiarı sayılan ibadetlerden biri olarak asırlardan beri devam ede gelen ve Kur’an-ı Kerim’de, başlı başına bir kulluk davranışı olarak vasıflandırılan bir ibadettir. Hac suresinin 34. Ayetinde: “Biz her ümmet için, Allah’ın kendilerine rızık olarak verdiği hayvanların üzerine Allah’ın adını ansınlar diye kurban kesmeyi meşru kıldık. İlahınız bir tek ilahtır. Şu halde yalnız O'na teslim olun. (Ey peygamberim’) itaatkâr ve mütevazi olan mü’minleri müjdele” buyrulmaktadır. Bu nedenle kurban kesmek dini bir görevdir.
Şüphesiz kurban “Kurbet-i Rahman” dır. Yani Yüce Rabbimize yaklaşmak, yakınlaşmaktır. Kurban aynı zamanda müminin kulluk bilincinin tazelenmesi ve mukarrebundan olma çabası demektir. Kurban kişiyi takvaya, takvada Allaha ulaştırır. Yüce Rabbimiz hac kurbanlarından söz ederken kesilen kurbanların, aslında Allah’ı yüceltme ve O’na şükretme vesilesi olduğunu hatırlattıktan sonra şöyle buyurur: “(O kurbanların) ne etleri, ne de kanları Allah'a ulaşacaktır. Fakat O'na sizin takvanız ulaşacaktır.” (Hac,36-7)
Efendimiz s.a. de ; “Kurbanlarınızla nefislerinizi arındırın!”(Tirmizî, “Edahi”, 1) kutlu mesajıyla nefislerin temizlenmesine, kurban edilmesine “ben” likten arınmaya dikkat çeker. Vakıa odurki; etin ve kanın ötesinde bir şey vardır kurbanda… Allaha ulaşan kurbanın eti ve kanı değil, O’na olan derin saygı ve bağlılıktır. Bir başka ifadeyle kurban; Hz. İbrahimle Hz. İsmail’in baba-oğul sevgisiyle samimi olarak Hakka bağlılıklarının adete harmanlaştığı derin manalar taşıyan bir ibadettir.
Bu vesileyle kurban konusunda bazı hususlara da değinmede fayda mülahaza ediyorum;
Kurbanımızı ehil olmayan kimselere kestirmeyelim. Kendi imkanlarımız ile kesecek isek, kurbanımızı incitmeden kesim yerine götürelim, onu güzelce sol yanına yatıralım, ayaklarını sağlam bir ip ile bağlayalım, yönünü kıbleye çevirelim, bekletmeden dua ederek, “Bismillahi Allahu Ekber” diyerek keskin bir bıçakla keselim. Kesilen hayvanın derisini dikkatli yüzmeye ve çevre temizliğine çok dikkat edelim. Kurban kesimi esnasında çevremizi rahatsız etmeyelim, Allah rızası için ibadet ile meşgul iken, hoş olmayan görüntülere de sebep olmayalım.
Kurban ne zaman kesilir?
Kurban, kurban bayramının ilk üç gününde kesilir. Kurban kesim vakti, bayram namazı kılınan yerlerde, bayram namazı kılındıktan sonra, bayram namazı kılınmayan yerlerde ise sabah namazı vakti girdikten sonra başlar. Bayramın üçüncü günü güneş batıncaya kadar devam eder. Bu süre içinde gece ve gündüz kurban kesilebilir. Ancak kurbanların gündüzleri kesilmesi uygundur. Şafii mezhebine göre ise, kurban bayramın dördüncü günü de kesilebilir.
Hangi hayvanlar kurbanolarak kesilir?
Kurban; koyun, keçi, sığır, manda ve deveden olur. Bunların dışındaki hayvanlar kurban olarak kesilemezler. Söz konusu hayvanların kurban olarak kesilebilmesi için devenin 5; sığır ve mandanın 2; koyun ve keçinin 1 yaşını doldurmuş olması gerekir. Bu sayılan yaş sınırını geçtiği halde süt dişlerini değiştirmeyen hayvanlar da kurban edilir. Bunun yanında, 6 ayını tamamlayan koyun, bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması halinde kurban edilebilir. Kurban edilecek hayvanın, sağlıklı, azaları tam ve besili olması, hem ibadet açısından, hem de sağlık bakımından önem arz eder.
Bu nedenle, kötürüm derecesinde hasta, zayıf ve düşkün, bir veya iki gözü kör, boynuzlarının biri veya ikisi kökünden kırık, dili, kuyruğu, kulakları ve memesi kesik, dişlerinin tamamı veyaçoğu dökük hayvanlardan kurban olmaz. Ancak, hayvanın doğuştan boynuzsuz olması, şaşı, topal, hafif hasta, bir kulağı delik veya yırtılmış olması, kurbanedilmesine mani teşkil etmez.
Vekalet yoluyla kurbankesilebilir mi?
Kurbanı, kişi kendisi kesebileceği gibi, vekalet yoluyla başkasına da kestirebilir. Zira kurban mal ile yapılan bir ibadettir; mal ile yapılan ibadetlerde de vekalet caizdir.Vekalet yoluyla kurban kestiren kişi, bulunduğu yerde ki birisine vekalet verebileceği gibi, başka bir yerdeki kişi veya kuruma da vekalet verebilir. Vekalet, sözlü veya yazılı olarak verilebileceği gibi telefon, internet, faks ve benzeri iletişim araçları ile de verilebilir.
Ölmüş kimseler için kurbankesilir mi?
Son zamanlarda halkımız arasında yaygınlaşma eğilimi gösteren; “ölü kurbanı” veya“kabir kurbanı” diye isimlendirilen bir kurban çeşidi yoktur. Ancak, ölmüş birisi adına veya sevabı ölüye bağışlanmak üzere kurban kesilebilir. Kurban borcu olup da hayatta iken vasiyet eden kişinin bıraktığı miras yeterli ise, mirasçıları tarafından vasiyetinin yerine getirilmesi gerekir. Vasiyeti yoksa, ölen kimseler için mirasçılarının kurban kesmeleri gerekmez. Ancak bir kimse, sevabını ölmüş bulunan anne veya babasına yahut diğer yakınlarına bağışlamak üzere, çeşitli hayır kurumlarına, fakir ve muhtaç kişilere bağışta bulunabileceği gibi, kurban da kesebilir.
Taksitle kurban alınabilir mi?
Kişi, ister peşin ister taksitle olsun satın aldığı hayvanı kurban olarak kesebilir.
Kurbanlık Hayvanın Canlı Olarak Tartılıp Kilogram Fiyatı Üzerinden Anlaşarak veya Kesildikten Sonra Eti Tartılarak Fiyatının Belirlenmesi İle Satın Almak Caiz midir?
Tane hesabı ile satın alınan hayvanın kurban edilmesi caiz olduğu gibi; alıcı ve satıcı arasında, sonunda anlaşmazlık çıkmamak şartı ile, bedeli kesildikten sonra, etinin beher kilosu için, taraflarca önceden belirlenen fiyattan ödenmek üzere satın alınan hayvanın kurban olarak kesilmesi yine, canlı olarak tartılıp beher kilosu için takdir edilen bedel karşılığında satın alınan hayvanın kurban edilmesi de caizdir.
Kurban yerine sadaka vermekle bu ibadet yerine getirilmiş olur mu?
Fıkhi hükmü ister vacip, ister sünnet olsun; kurban ibadeti belirli şartları taşıyan hayvanın usulüne uygun olarak kesilmesiyle yerine getirilir. Kurban bedelini yoksullara ya da yardım kuruluşlarına vermek suretiyle, kurban ibadeti ifa edilmiş olmaz. Şüphesiz Cenab-ı Hakkın rızasını kazanmak niyetiyle, fakir ve muhtaçlara yardım etmek, iyilik ve ihsanda bulunmak da Müslüman’ın önemli vazifelerinden biridir. Ancak, bu iki ibadetten birinin diğerinin alternatifi olarak sunulması dini açıdan doğru değildir. Nitekim Peygamber (a.s.) Efendimiz de, kurbanmeşru kılındıktan sonra her yıl kurbankesmiştir. Ayrıca hadisi şeriflerde kurban bayramında, Allah katında en sevimli ibadetin kurbankesmek olduğu, kurbanın kesilir kesilmez. Allah katında makbul olacağı ve kurban edilen hayvanın her unsurunun kişinin hayır hanesine yazılacağı ifade edilmiştir.
Teşrik Tekbirleri
Arefe gününün sabah namazından itibaren bayramın 4. günü ikindi namazına kadar 23 vakit farz namazını müteâkip birer defa (Allahü Ekber, Allahü Ekber, Lâİlâhe İllallahüvellahü Ekber, Allahü Ekber Velillahilhamd) şeklinde “Teşrik Tekbiri” getirmeyi de unutmayalım.”