Deri kanderi, halk arasında genellikle deri kanseri olarak adlandırılan, deri hücrelerinde gelişen bir tür kanser hastalığıdır. Deri kanseri, ciltteki hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyüyüp çoğalması sonucu meydana gelir. Bu hastalık, deri yüzeyindeki tümörlerin gelişmesine yol açabilir ve genellikle güneşe fazla maruz kalan bölgelerde daha yaygındır.
Deri kanderinin farklı türleri vardır, ancak en yaygın olanları bazal hücreli kanser (BCC), squamous hücreli kanser (SCC) ve melanomdur. Her birinin özellikleri, tedavi yöntemleri ve prognozları (hastalığın seyrine dair beklentiler) farklıdır. Şimdi bunlara tek tek bakalım:
1. Bazal Hücreli Kanser (BCC)
Bazal hücreli kanser, deri kanserlerinin en yaygın türüdür. Bu kanser türü genellikle güneşe maruz kalan alanlarda, özellikle yüz, boyun ve kulaklarda görülür. BCC, bazal hücrelerden (derinin en alt katmanındaki hücreler) kaynaklanır. BCC, genellikle yavaş büyüyen ve yayılma eğiliminde olmayan bir kanser türüdür. Ancak tedavi edilmezse çevre dokulara zarar verebilir ve estetik sorunlara yol açabilir. Erken evrede yakalanırsa, genellikle cerrahi müdahale ile tedavi edilebilir.
Belirtiler:
Ciltte yuvarlak, parlak, kırmızımsı, et renginde bir leke veya yara Yavaş büyüyen, pürüzlü ve kabuklu alanlar Ciltte bir yara veya iz, zamanla iyileşmeyen Kanama veya kabuklanma görülebilir.
2. Squamous Hücreli Kanser (SCC)
Squamous hücreli kanser, bazal hücreli kanserden sonra en sık görülen deri kanseri türüdür. Bu tür kanser, cilt yüzeyinde yer alan skuamöz (yassı) hücrelerden gelişir. Güneşe maruz kalan bölgelerde yaygın olarak görülse de, vücudun diğer bölgelerinde de gelişebilir. SCC, bazal hücreli kanserden daha hızlı büyüyebilir ve vücuda yayılma potansiyeline sahiptir.
Belirtiler:
Yavaş büyüyen, kırmızı, pul pul dökülen, kabuklanmış alanlar Yara veya lekenin büyümesi, zamanla kanama görülebilir Genellikle güneşe maruz kalan bölgelerde ortaya çıkar, fakat vücudun diğer yerlerinde de görülebilir.
3. Melanom
Melanom, deri kanserinin en tehlikeli türüdür. Derinin pigment üreticisi hücreleri olan melanositlerden gelişir. Melanom, genellikle vücudun herhangi bir yerinde, özellikle de doğuştan gelen benlerde başlar. Bu tür kanser hızlı bir şekilde büyüyebilir ve erken dönemde tedavi edilmezse, vücuda hızla yayılabilir (metastaz yapabilir). Erken teşhis, yaşam şansını büyük ölçüde artırır, ancak tedavi edilmediğinde ölümcül olabilir.
Belirtiler:
Benlerin şeklinde, büyüklüğünde, renginde değişiklikler
Sınırları düzensiz, kenarları asimetrik olan lezyonlar
Benlerde kanama, kaşıntı veya ağrı
Benin renginin koyulaşması ya da renk değişiklikleri
Deri Kanserinin Nedenleri ve Risk Faktörleri
Deri kanseri, genellikle cildin uzun süreli güneşe maruz kalmasından kaynaklanır. Ultraviyole (UV) ışınları, deri hücrelerine zarar vererek DNA mutasyonlarına yol açar ve bu da kanser gelişimine neden olabilir. Bunun dışında, deri kanserinin oluşumunda bazı risk faktörleri de vardır:
Açık ten rengi: Açık tenliler, koyu tenli insanlara göre daha fazla güneş yanığına ve dolayısıyla deri kanserine yatkındır.
Aile geçmişi: Ailesinde deri kanseri vakası bulunan kişilerin riski daha yüksektir.
Güneşe aşırı maruz kalma: Özellikle çocukluk ve gençlik dönemlerinde güneşe aşırı maruz kalmak, deri kanseri riskini artırır.
Zayıf bağışıklık sistemi: Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde (örneğin organ nakli yapılan kişiler) deri kanseri riski daha yüksektir.
Fazla doğum lekeleri veya benler: Vücutta çok sayıda doğum lekesi veya ben bulunan kişilerde deri kanseri riski artar.
Deri Kanserinin Tanı ve Tedavi Yöntemleri
Deri kanserinin tanısı genellikle bir dermatolog tarafından yapılan muayene ile konulur. Eğer şüpheli bir lezyon varsa, biyopsi yapılarak kanser olup olmadığı belirlenir. Biyopsi sırasında, deri lezyonunun bir örneği alınır ve mikroskop altında incelenir.
Tedavi yöntemleri kanserin türüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişir. Başlıca tedavi seçenekleri şunlardır:
Cerrahi müdahale: Kanserli doku, çevresindeki sağlıklı dokuyla birlikte cerrahi olarak çıkarılır.
Radyoterapi (Işın tedavisi): Kanserli hücreleri yok etmek amacıyla yüksek enerjili ışınlar kullanılır. Genellikle cerrahiden sonra kalıntı kanser hücrelerini yok etmek için kullanılır.
Kemoterapi: Deri kanserinin bazı türlerinde kemoterapi ilaçları kullanılabilir. Ancak bu yöntem genellikle cilt kanserinin ileri evrelerinde tercih edilir.
İmmünoterapiler ve hedefe yönelik tedaviler: Melanom gibi bazı deri kanseri türlerinde bağışıklık sistemini güçlendiren tedaviler ve kanser hücrelerine özel tedaviler de uygulanabilir.
Deri Kanserinden Korunma
Deri kanserinden korunmanın en etkili yolu, güneş ışınlarından korunmaktır. İşte korunma için alınabilecek bazı önlemler:
Güneş koruyucu kullanmak: Güneşe çıkmadan önce, SPF 30 veya daha yüksek faktörlü güneş kremi kullanmak önemlidir. Ayrıca, her iki saatte bir, terleme ya da yüzme sonrası güneş kremi yenilenmelidir.
Gölgelere ve kapalı alanlara sığınmak: Güneşin en güçlü olduğu saatlerde (10:00-16:00 arası) doğrudan güneşe maruz kalmaktan kaçınılmalıdır.
Koruyucu giysiler giymek: Uzun kollu, geniş kenarlı şapka, güneş gözlüğü gibi koruyucu giysiler kullanmak cilt koruması için gereklidir.
Deri kontrolü: Vücutta benlerin düzenli olarak kontrol edilmesi ve şüpheli değişikliklerin bir dermatolog tarafından incelenmesi çok önemlidir.
Sonuç olarak, deri kanseri, erken teşhis ve uygun tedavi ile büyük ölçüde iyileştirilebilen bir hastalıktır. Bununla birlikte, güneşe karşı dikkatli olmak ve cilt sağlığını korumak, bu tür kanserlerden korunmak için atılacak en önemli adımlardır.
