Bayramdan bir gün önce, yani arife günü, Bilecik’te evlerde büyük bir telaş yaşanır. Evlerin temizliği yapılır, en güzel yemekler ve tatlılar hazırlanır. Fırınlarda yağlı, susamlı, haşhaşlı, cevizli lokumlar, külçeler yapılır; baklavalar, burmalar, kadayıflar hazırlanır. Ayrıca, arife günü hatalı gün olarak kabul edildiğinden, kazaya ve belaya karşı erkekler işe gitmezler. Ramazan Bayramı arifesinde kurtların, kuşların bile oruç tuttuğuna inanılır. Bayram akşamı ise kadınlar kına yakarlar.
Bayram sabahı, erkekler yeni elbiselerini giyerek bayram namazına giderler. Namaz çıkışında, topluca mezarlık ziyareti yapılır. Bu ziyaret sırasında din görevlileri dua eder, ayetler okur ve vatandaşlar yakınlarının kabirlerine bakım yapar. Bu gelenek, geçmişle bağları güçlendirmek ve vefat eden yakınları anmak amacıyla asırlardır sürdürülmektedir.
Namaz sonrası, bayramlaşma töreni düzenlenir. Köyün en yaşlısı başa geçer ve ondan küçükler sırayla elini öper. Bu sıra halinde devam eden bayramlaşma, küslerin ve dargınların barışması için bir fırsat olarak görülür. Bu sayede, toplumsal birlik ve beraberlik pekiştirilir.
Bayram sabahı, çocuklar için de özel bir anlam taşır. Erkeklerin bayramlaşma yerine yakın bir noktada toplanan çocuklara, bayramlaşan erkeklerin en yaşlısından başlayarak sırayla şeker dağıtılır. Şeker sepetleri, mısır soymadığından anneleri ve babaanneleri tarafından örülür. Bu gelenek, çocukların bayram sevincini artırır ve toplumsal dayanışmayı güçlendirir.
Bilecik’in Yenipazar ilçesinde, kadınlar bayram sabahı erken saatlerde evlerinin bahçesinde bazlama pişirir. Hazırladıkları yüzlerce bazlamayı, ilçe sakinlerine ve misafirlere ikram ederler. Bu gelenek, şükretmek ve kazalardan, belalardan korunmak amacıyla yüzyıllardır sürdürülmektedir.
Osmanlı’dan Günümüze Ulaşan Gelenekler
Bilecik, Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş toprakları olması nedeniyle, Osmanlı dönemine ait birçok Ramazan geleneğini günümüzde de yaşatmaktadır. Mahalle iftarları, Osmanlı çeşmelerinden şerbet ikramı, Osmanlı davulcu geleneği ve Osmanlı Çınaraltı Helva İkramı gibi etkinlikler, Ramazan ayının manevi atmosferini zenginleştirir. Ayrıca, Ramazan’ın son günü çocuklara minare başından sepetle şeker sarkıtma geleneği de canlandırılarak, geçmişin değerleri yeni nesillere aktarılır.
Ramazan Şenlikleri ve Eğlenceler
Bilecik Belediyesi, Ramazan ayı boyunca başta çocuklar olmak üzere herkesin geleneksel Ramazan eğlenceleriyle buluşması amacıyla çeşitli etkinlikler düzenler. Atatürk Parkı’nda gerçekleştirilen ücretsiz etkinliklerde, tahta bacak, Ramazan manicisi davulcu, İbiş ile Ramazan, Hacivat ve Karagöz gösterileri, kukla şov ve orta oyunları gibi programlar yer alır. Bu etkinlikler, Ramazan ayının coşkusunu ve birlikteliğini pekiştirir.
Bilecik’in Ramazan Bayramı adetleri, geçmişten günümüze aktarılan bu zengin geleneklerle toplumsal dayanışmayı, kardeşliği ve manevi değerleri yaşatmaya devam etmektedir.
TOPLU MEZAR ZİYARETLERİ
Bilecik’te dini bayramlarda asırlardır sürdürülen gelenek çerçevesinde bayram namazı sonrası cemaat, topluca mezarlık ziyaretinde bulunuyor, kadınlar da pişirdikleri bazlamaları çevrelerindekilere dağıtıyor.
Bilecik’te dini bayramlarda asırlardır sürdürülen gelenek çerçevesinde bayram namazı sonrası camiden çıkan cemaat, mezarlığı ziyaret ediyor. Yenipazar ilçesinde de kadınlar bazlama pişirip ilçe sakinlerine ikram ediyor.
Pazaryeri ilçesinde Ramazan Bayramı’nda bayram namazı, Kurban Bayramı’nda da arife günü ikindi namazı sonrası toplu mezarlık ziyareti geleneği asırlardır sürdürülüyor. Namazlarını kıldıktan sonra bir alanda toplanan cemaat, din görevlileriyle ilçe mezarlığına kadar yürüyor.
Burada din görevlilerince dua ediliyor, ayetler okunuyor. Geleneksel toplu mezarlık ziyaretleri, dua edilmesi ve vatandaşların yakınlarının kabirlerine bakım yapmasıyla sona eriyor.
Kadınlar bayrama bazlama pişirerek giriyor
Bilecik’in Yenipazar ilçesinde de kadınlar, sabahın erken saatlerinden itibaren evlerinin bahçesinde bazlama pişiriyor.
İlçeye 6 kilometre uzaklıktaki Manavların yaşadığı 80 haneli Selim köyünün kadınları, evlerinin bahçesine kurdukları tezgahlarda hazırladıkları yüzlerce bazlamayı, vatandaşlara ikram ediyor.
Yenipazar Belediye Başkanı İlhan Özden, bayramlarda ve dini günlerde bu geleneklerinin yüzyıllardır sürdüğünü belirterek şunları söyledi:
“Vatandaşlarımız bir olay yaşanmışsa daha büyüğünü yaşamamak adına şükretmek için kazayı ve belayı önlemesi amacıyla bazlama pişirir. Her evde neredeyse bu bazlama pişer. Gelip geçenlere, komşulara dağıtılır. Ben de anneannemden babaannemden gördüm. Bu gelenek yüzyıllar boyu yaşayacak. Çok güzel bir lezzeti vardır bazlamamızın, peynirli ve sadesi olur.”
6 ASIRLIK ŞEKER ATMA TÖRENİ
Sandalyeye oturan çocuklara büyüklerin şeker dağıtması ise her yıl renkli görüntülere sahne oluyor.
Bilecik’in Yenipazar ilçesinde, 6 asırdır sürdürülen arife günü geleneği kapsamında, ilçe meydanında sandalyelere oturan çocuklar, büyüklerin ellerini öperek şeker topluyor.
Bin 69 kişinin yaşadığı ilçede asırlardır dini bayramlar öncesi “şeker atma” adı verilen gelenek devam ettiriliyor.
Arife günlerinde köy meydanında bir araya gelen vatandaşlar, önce ikindi namazını kılıyor, daha sonra büyükler, sandalyelere oturan ve ellerini öpen çocuklara şeker ve çikolata dağıtıyor. Şeker atma merasiminin ardından köylüler mezarlığı ziyaret ederek Kuran-ı Kerim okuyor ve dua ediyor.
SEPETLE ŞEKER SARKITMA GELENEĞİ
Bilecik’te yüzyıllardır Osmanlı’dan gelen, minareden Ramazanın son günü çocuklara sepetle şeker sarkıtma geleneği bir kez daha gün yüzüne çıkarılmıştı.
Bilecik Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından Osmanlı döneminde gerçekleştirilen minareden aşağıda bekleyen çocuklara sepetle şeker sarkıtma geleneği bir kez daha canlandırılmıştı. Mahalle iftarları, Osmanlı çeşmelerinden şerbet ikramı, Osmanlı davulcu geleneği ve Osmanlı Çınaraltı Helva İkramı gibi gelenekleri tekrar gün yüzüne çıkarken, Ramazan’ın son günü çocuklara minare başında sepetten şeker sarkıtma geleneği yapılıyor.
Osmanlı devri Türk mimari sanatının dini mimari alanında ilk kubbeli yapı denemesinin örneği olan ve ilk minaresi 30 metre kuzeyinde yüksek bir kaya üzerine inşa edilen tarihi Orhan Gazi Camii minaresi önünden çocuklara minareden sepetle şeker sarkıtılıyor. Büyük ilgi gören etkinlik aynı zamanda takdir de topluyor.
