1. Haberler
  2. Güncel
  3. 100 kişiden biri bu hastalığı geçirebilir

100 kişiden biri bu hastalığı geçirebilir

featured

Epilepsi, beynin normal elektriksel aktivitesinin anormal, kontrolsüz ve tekrarlayan deşarjlarla bozulması sonucu ortaya çıkan kronik bir nörolojik hastalıktır. Halk arasında “sara hastalığı” olarak da bilinir. Epilepsi, kişinin bilinç kaybı yaşamasına, kasılmalar geçirmesine, tuhaf duygular hissetmesine ya da anlık davranış değişikliklerine neden olabilecek nöbetlerle kendini gösterir. Bu nöbetler, beynin hangi bölgesinde elektriksel aktivitenin bozulduğuna bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilir.

Aşağıda epilepsiyi daha ayrıntılı bir şekilde inceleyelim:

1. Epilepsinin Tanımı ve Temel Özellikleri

Epilepsi, beyindeki sinir hücrelerinin (nöronların) anormal elektriksel boşalımlar yapmasıyla karakterize edilen bir durumdur. Bu elektriksel boşalımlar, beyindeki sinyallerin kaotik ve düzensiz bir şekilde yayılmasına neden olur. Bu da bireyin geçici olarak motor becerilerini, duyularını, bilinç seviyesini, algısını veya davranışlarını etkileyebilir.

Epilepsi tek bir hastalık değil, farklı nedenlere, bulgulara ve tedavi yaklaşımlarına sahip birçok bozukluğun ortak adıdır. Dünya genelinde yaklaşık her 100 kişiden biri yaşamının bir döneminde epileptik nöbet geçirebilir.

2. Epilepsi Nöbetleri Nedir ve Nasıl Sınıflandırılır?

Epilepsi nöbetleri genellikle iki ana gruba ayrılır:

a) Fokal (Parsiyel) Nöbetler:
Beynin sadece belirli bir bölgesinde başlar. Bu tür nöbetler, kişinin bilinci açıkken veya bilinci kapalıyken gerçekleşebilir.

Basit Fokal Nöbetler: Bilinç kaybı olmadan meydana gelir. Kişi olayın farkındadır. Tek bir uzuvda seğirme, garip tatlar/kokular alma, görsel halüsinasyonlar gibi belirtiler olabilir.

Kompleks Fokal Nöbetler: Bilinç değişikliği vardır. Kişi çevresinden kopar, anlamsız hareketler yapabilir (örneğin ağız şapırdatma, anlamsız yürüme vb.).

b) Jeneralize Nöbetler:
Beynin her iki yarı küresine aynı anda yayılır.

Tonik-Klonik (Grand Mal) Nöbetler: En bilinen epilepsi nöbetidir. Kişi aniden yere düşer, kasları kasılır (tonik faz), sonra ritmik sarsılmalar başlar (klonik faz), bilinç kaybı olur.

Absans (Petit Mal) Nöbetler: Genellikle çocuklarda görülür. Kısa süreli bilinç kaybı olur. Kişi birkaç saniye boşluğa dalar, sonrasında hiçbir şey hatırlamaz.

Miyoklonik Nöbetler: Kaslarda ani sıçramalar olur. Genelde bilinç kaybı olmaz.

Atonik Nöbetler: Kas tonusunun ani kaybı olur, kişi birden yere düşebilir.

3. Epilepsinin Nedenleri

Epilepsinin birçok farklı nedeni olabilir. Bazı durumlarda hiçbir neden bulunamaz; bu tür epilepsilere idiopatik epilepsi denir. Diğer nedenler ise şunlardır:

Genetik faktörler: Ailede epilepsi öyküsü olan bireylerde risk artabilir.

Doğum travmaları: Beyin oksijensiz kalması, kafa travması, prematüre doğum gibi durumlar.

Beyin tümörleri

İnme (felç)

Beyin enfeksiyonları: Menenjit, ensefalit gibi hastalıklar.

Travmalar: Kafa yaralanmaları.

Metabolik bozukluklar

Alkol veya ilaç yoksunluğu

4. Tanı Yöntemleri

Epilepsi tanısı koymak bazen zor olabilir çünkü nöbetler genellikle muayene sırasında görülmez. Tanı koyarken kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

EEG (Elektroensefalografi): Beynin elektriksel aktivitelerini ölçen testtir. Nöbet sırasında veya sonrasında karakteristik anormal dalgalar tespit edilebilir.

MRI/BT Görüntüleme: Beyinde yapısal bir sorun, tümör, hasar veya anormallik var mı diye bakılır.

Kan testleri: Metabolik veya genetik nedenleri anlamak için yapılabilir.

Hasta ve tanık öyküsü: Nöbetin nasıl başladığı, süresi, vücut tepkileri gibi bilgiler tanı açısından çok önemlidir.

5. Epilepsi Tedavisi

Epilepsinin kesin tedavisi her zaman mümkün olmasa da, nöbetlerin büyük ölçüde kontrol altına alınması mümkündür. Tedavi yaklaşımları şunlardır:

a) İlaç Tedavisi (Antiepileptik İlaçlar – AEİ)

Epilepsi tedavisinde en yaygın yöntemdir.

Beyindeki anormal elektriksel aktiviteyi baskılar.

Düzenli kullanılmalı, aniden kesilmemelidir.

Her epilepsi türü için uygun farklı ilaçlar vardır.

b) Cerrahi Müdahale

İlaçlara dirençli vakalarda uygulanabilir.

Epilepsiye neden olan bölge tespit edilip çıkarılabilir.

Özellikle tek bir odaktan kaynaklanan nöbetlerde etkilidir.

c) Vagal Sinir Stimülasyonu (VNS)

Boyundaki vagus sinirine yerleştirilen bir cihazla elektriksel uyarı verilir.

Nöbetleri azaltabilir, ama tamamen ortadan kaldırmaz.

d) Ketojenik Diyet

Özellikle çocuklarda, ilaçlara yanıt vermeyen bazı vakalarda etkili olabilir.

Yüksek yağ, düşük karbonhidrat içeren bir diyettir.

Beynin enerji kaynağını değiştirerek nöbetleri baskılayabilir.

6. Epilepsi ile Yaşamak

Epilepsi, tedavi ve düzenli yaşamla kontrol altında tutulabilir. Ancak bazı önlemler alınması gerekir:

İlaçlar düzenli alınmalı, doktor kontrolü aksatılmamalı.

Uykusuzluk, stres, alkol gibi tetikleyicilerden kaçınılmalı.

Tehlikeli olabilecek aktivitelerde (yüksek yerlerde çalışma, yüzme, yalnız araç kullanma vb.) dikkatli olunmalı.

Aile, okul ve iş çevresi bilgilendirilmeli.

7. Epilepsiye Dair Yanlış Bilinenler

Epilepsi akıl hastalığı değildir. Tamamen nörolojik bir durumdur.

Bulaşıcı değildir.

Epilepsili kişiler de normal bir yaşam sürebilir, çalışabilir, evlenebilir.

Nöbet geçiren kişiye ağızdan bir şey sokmak tehlikelidir. Bunun yerine başını yana çevirip, güvenli bir pozisyonda beklenmelidir.