Türk mutfağının en köklü ve doğal ürünlerinden biri olan pekmez, yüzyıllardır sofralarımızda şifa niyetine tüketiliyor. Özellikle kış aylarında enerji vermesi, kansızlığa iyi gelmesi gibi nedenlerle yaygın şekilde önerilen pekmez; üzüm, dut, keçiboynuzu gibi meyvelerden geleneksel yöntemlerle elde ediliyor. Ancak günümüzde “pekmez yararlı mı, yoksa bazı durumlarda zararlı mı?” sorusu hem sağlık çevrelerinde hem halk arasında tartışılmaya başlandı.
Bu haberimizde, pekmezin faydaları ve zararlarını bilimsel kaynaklara ve uzman görüşlerine dayanarak detaylı biçimde inceliyoruz.
PEKMEZİN YARARLARI
1. Demir ve Mineral Kaynağı
Pekmez özellikle üzüm ve dut gibi meyvelerden üretildiğinde yüksek oranda demir, kalsiyum, potasyum, magnezyum gibi mineraller içerir. Bu nedenle anemi (kansızlık) sorunu yaşayanlara özellikle sabahları bir kaşık önerilir.
Uzman Görüşü: Beslenme Uzmanı Dyt. Aslı Tunç:“Doğal pekmez, rafine şekere göre çok daha faydalı bir enerji kaynağıdır. Demir içeriği nedeniyle özellikle kadınlarda ve çocuklarda kansızlığa karşı destek olabilir.”
2. Enerji Verir
Pekmez, içerdiği doğal glikoz ve fruktoz sayesinde hızlı enerji sağlar. Spor yapan bireylerde veya yoğun tempolu çalışan kişilerde gün içerisinde bir miktar alınması zindelik verir.
3. Bağışıklık Sistemini Güçlendirir
Pekmez, antioksidan bakımından zengindir. Özellikle keçiboynuzu pekmezi, vücutta serbest radikallerle savaşarak bağışıklığı destekler. Kış aylarında soğuk algınlığına karşı koruyucu etkisi olduğuna inanılır.
4. Sindirim Sistemine Yardımcı Olur
Keçiboynuzu ve dut pekmezi, mideyi yatıştırıcı etkisiyle bilinir. Ayrıca bağırsak hareketlerini düzenlemede de rol oynar. Bazı kaynaklar, bağırsak parazitlerine karşı da etkili olduğunu iddia eder.
PEKMEZİN ZARARLARI VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
1. Yüksek Şeker İçeriği
Pekmez doğal bir ürün olsa da yüksek miktarda doğal şeker (glikoz ve fruktoz) içerir. Bu nedenle şeker hastaları, insülin direnci olanlar ve diyabet riski taşıyan kişiler için dikkatli tüketilmesi gerekir.
Endokrinoloji Uzmanı Dr. Y. Kaan Ersöz:“Pekmez doğaldır ama bu, sınırsız tüketilebileceği anlamına gelmez. Özellikle tip 2 diyabet hastalarının tüketimini sınırlandırması gerekir.”
2. Kalori Yükü
Bir yemek kaşığı pekmez yaklaşık 60 kalori içerir. Günde birkaç kaşık tüketilmesi, farkında olunmadan günlük enerji alımını artırabilir. Bu da kilo kontrolü yapmak isteyen bireyler için olumsuz sonuçlara neden olabilir.
3. Yanlış Üretim ve Hidroksimetilfurfural (HMF) Riski
Bazı pekmezler, aşırı ısıtılarak üretildiğinde “HMF” adı verilen ve fazla tüketildiğinde zararlı olabilecek bir bileşik oluşabilir. Bu nedenle pekmez alırken doğal ve düşük ısıl işlemle üretilmiş olanları tercih etmek önemlidir.
4. Diş Sağlığına Etkisi
Sık tüketilen ve sonrasında diş temizliği yapılmayan pekmez, diş çürümelerine neden olabilir. Şekerli yapısı, özellikle çocuklarda diş minesine zarar verebilir.
HANGİ PEKMEZ DAHA FAYDALI?
Farklı pekmez türleri farklı etkiler gösterir:
Üzüm Pekmezi: Demir açısından en zengin olan türdür.
Dut Pekmezi: Sindirimi destekler ve mide dostudur.
Keçiboynuzu Pekmezi: Antioksidan içeriğiyle bağışıklığı güçlendirir, astım ve bronşit gibi sorunlara karşı da tavsiye edilir.
Andız Pekmezi: Akciğer sağlığına katkı sağlar ancak tadı diğerlerine göre daha acıdır.
NASIL TÜKETİLMELİ?
Günde 1-2 yemek kaşığını geçmeyecek şekilde sabahları aç karna tüketmek ideal kabul edilir.
Tahinle karıştırıldığında hem lezzetli hem de daha doyurucu hale gelir.
Çocuklara kontrollü miktarlarda verilmelidir.
PEKMEZ DOST MU, DÜŞMAN MI?
Pekmez, doğru miktarda ve doğru koşullarda tüketildiğinde oldukça yararlı bir besindir. Özellikle kansızlık, enerji eksikliği ve bağışıklık desteği gibi alanlarda önemli katkılar sağlar. Ancak içerdiği doğal şeker miktarı ve kalori yükü nedeniyle dikkatli tüketilmesi gerekir.
Uzmanların ortak görüşü şudur:
“Pekmez, ilaç değildir. Faydası vardır ama ölçüyü aşmak, yararı zarara dönüştürebilir.”
Dolayısıyla pekmezi dengeli beslenme programının bir parçası olarak görmek, dozunda tüketmek ve kaliteli ürünleri tercih etmek en sağlıklı yaklaşım olacaktır.
