Orta kulak iltihabı, tıbbi adıyla “otitis media”, özellikle çocuklar başta olmak üzere her yaş grubunda görülebilen yaygın ve bazen ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen bir kulak enfeksiyonudur. Kulak zarının hemen arkasında bulunan orta kulakta gelişen bu iltihap, enfeksiyon nedeniyle oluşan sıvı birikimi ve iltihaplanmayla karakterizedir. Soğuk algınlığı, sinüzit ya da üst solunum yolu enfeksiyonlarından sonra ortaya çıkması sık görülür. Ancak bu durum basit bir rahatsızlıktan öte; işitme kaybı, konuşma geriliği ve kronik sağlık sorunlarına kadar uzanan sonuçlar doğurabilir.
Orta Kulak Nedir? Görevi Nedir?
Kulak; dış kulak, orta kulak ve iç kulak olmak üzere üç temel bölümden oluşur. Orta kulak, kulak zarı ile iç kulak arasında yer alır ve içinde üç küçük kemik (çekiç, örs ve üzengi) bulunur. Bu kemikler, dış ortamdan gelen ses dalgalarını iç kulağa ileterek işitmenin gerçekleşmesini sağlar. Ayrıca, burnun arkasındaki geniz boşluğuna uzanan östaki borusu sayesinde orta kulakta hava basıncı dengelenir.
Orta Kulak İltihabı Nasıl Oluşur?
Orta kulak iltihabı genellikle östaki borusunun tıkanması sonucunda meydana gelir. Bu tıkanıklık, bakterilerin veya virüslerin orta kulağa ulaşmasına ve burada çoğalmasına zemin hazırlar. En sık görülen nedenler arasında şunlar yer alır:
Üst solunum yolu enfeksiyonları (soğuk algınlığı, grip)
Alerjik reaksiyonlar
Sinüzit
Geniz eti büyümesi
Sigara dumanına maruz kalma
Biberonla yatarken beslenme (özellikle bebeklerde)
Belirtileri Nelerdir?
Orta kulak iltihabı belirtileri kişiden kişiye değişebilir ancak genellikle şu şikayetlerle kendini belli eder:
Kulakta ağrı ve baskı hissi
İşitme kaybı veya sesleri duymada azalma
Ateş (özellikle çocuklarda)
Kulak akıntısı (kulak zarının delinmesi durumunda)
Baş dönmesi ve denge kaybı
Huzursuzluk, uyku problemleri ve beslenme zorluğu (bebeklerde)
Çiğneme veya yutkunma sırasında ağrı
Kimler Risk Altında?
Bazı bireyler ve durumlar orta kulak iltihabına yakalanma riskini artırır:
0–6 yaş arası çocuklar
Kreş veya anaokulu gibi kalabalık ortamlarda bulunan çocuklar
Emzirilmeyen bebekler
Pasif sigara dumanına maruz kalanlar
Alerjik bünyeye sahip bireyler
Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
Tanısı Nasıl Konur?
Bir kulak burun boğaz (KBB) uzmanı, otoskop adı verilen bir alet yardımıyla kulak zarını inceleyerek tanıyı koyar. Kulak zarının kızarık, şişmiş veya sıvı birikimi nedeniyle bombeli görünmesi, orta kulak iltihabının en önemli göstergelerindendir. Gerekli durumlarda işitme testleri ya da timpanometri adı verilen basınç testi yapılabilir.
Tedavi Süreci Nasıldır?
Tedavi, iltihabın türüne ve şiddetine göre değişkenlik gösterir:
Akut Orta Kulak İltihabı: Genellikle antibiyotik tedavisi ve ağrı kesicilerle kontrol altına alınır. Burun açıcı damlalar ve bol sıvı tüketimi önerilir. Çoğu zaman birkaç gün içinde düzelme görülür.
Seröz Otitis Media (Sıvı birikimi): Antibiyotik kullanılmaz. Östaki borusunu açıcı tedaviler ve burun spreyleri uygulanabilir. Sıvı uzun süre kalırsa kulak zarına tüp yerleştirme (ventilasyon tüpü) işlemi yapılabilir.
Kronik Orta Kulak İltihabı: Kulak zarı delinmişse ve uzun süredir iltihap devam ediyorsa cerrahi müdahale (timpanoplasti gibi) gerekebilir.
Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Orta kulak iltihabı tedavi edilmediği takdirde ciddi komplikasyonlara yol açabilir:
Kalıcı işitme kaybı
Kulak zarının delinmesi ve tekrarlayan akıntılar
İç kulak enfeksiyonu
Menenjit gibi hayati tehlike taşıyan enfeksiyonlar
Yüz sinirinde felç
Çocuklarda konuşma ve gelişim geriliği
Korunma Yolları
Orta kulak iltihabını önlemek için alınabilecek bazı önlemler şunlardır:
Bebekleri emzirerek bağışıklık sistemlerini güçlendirmek
Çocukları sigara dumanından uzak tutmak
Burun tıkanıklıklarının zamanında tedavi edilmesi
Aşıların (özellikle grip ve pnömokok aşısı) düzenli yapılması
Soğuk algınlığı durumlarında kulak sağlığına dikkat etmek
Biberonla yatar pozisyonda beslenmeden kaçınmak
Ciddiye Alınması Gereken Bir Enfeksiyon
Orta kulak iltihabı, toplumda sıklıkla karşılaşılan ancak çoğu zaman hafife alınan bir sağlık sorunudur. Özellikle çocuklarda görüldüğünde gelişimsel bozukluklara kadar varan sonuçları olabilir. Bu nedenle kulakta ağrı, işitme kaybı ya da ateş gibi belirtiler görüldüğünde zaman kaybetmeden bir kulak burun boğaz uzmanına başvurulması hayati önem taşır. Erken teşhis ve uygun tedaviyle bu rahatsızlığın önüne geçmek mümkündür.
