Beraat isminin dışında; mânen verimli, feyizli, bereketli ve kutsi bir gece olduğu için Mübarek Gece; iyi değerlendirildiği takdirde günahlardan arınma ve suçlardan temize çıkma imkânı taraf-ı İlâhî'den verildiği için Rahmet Gecesi de denilmiştir.
Üç ayların ikincisi olan Şaban ayının on beşinci gece bu çarşamba beraat gecesidir. Beraat gecesinde, beşerin kader programı çeşidinden bir İlâhî icraat yapıldığı için, bu gece Kadir gecesi kutsiyetindedir ve bütün senenin bir çekirdeği hükmündedir. Bu gece mahlûkatın bir sene içindeki rızklarına, zengin veya fakir, aziz veya zelil olacaklarına, ihya veya ölü edileceklerine, ecellerine ve hacıların adetlerine dair Allah tarafından meleklere malumat verileceği beyan olunmaktadır.
Hz. Ali (r.a.) anlatıyor: "Muhammed (s.a.v) buyurdular ki: "Şaban ayının on beşinci gecesi olduğu zaman gecesinde namaz kılın, gündüzünde de oruç tutun. Çünkü Allah Teala hazretleri o gün, güneşin batmasıyla, dünya semasına iner ve şöyle der: "Bana istiğfar eden yok mu mağfiret etsem! Benden rızk isteyen yok mu rızk versem, belaya maruz kalan yok mu afiyet versem… Şöyle olan yok mu, böyle olan yok mu?" Bu hal fecrin sökmesine kadar devam eder."
Bediüzzaman Hazretleri talebelerine yazdığı bir Beraat Kandili tebrikinde bu gecenin değeri ve değerlendirilmesi ile alâkalı şöyle demektedir: “Elli senelik bir manevî ibadet ömrünü ehli imana kazandıran Leyle-i Beraatınızı ruh u canımızla tebrik ederiz.” Bu gelen gece olan Leyle-i Beraat, bütün senede bir Kutsi çekirdek hükmünde ve mukadderat-ı beşeriyetin [insanlığın kaderinin] programı nev'inden olması yönüyle, Leyle-i Kadrin kutsiyetindedir. Her bir hasenenin [Salih amelin] Leyle-i Kadir'de otuz bin olduğu gibi; bu Leyle-i Beraat’ta her bir amel-i sâlihin ve her bir harf-i Kuran’ın sevabı yirmi bine çıkar. Sair vakitte on ise, Şuhur-u Selâsede [Üç aylar] yüze ve bine çıkar. Ve bu Kutsi gecelerde; on binler, yirmi bin veya otuz binlere çıkar. Bu geceler, elli senelik bir ibadet hükmüne geçebilir. Onun için elden geldiği kadar Kuran’la ve istiğfar ve salâvatla meşgul olmak büyük bir kârdır. Der.
İslâm kaynaklarında Beraat gecesinde beş hasletin varlığından bahsedilmektedir:
1- Her önemli işin bu gecede hikmetli bir şekilde ayrımı ve seçimi ve takdiri Allah (c.c) tarafından yapılır.( Bazı müfessirler "Biz Onu (Kuran’ı) kutlu bir gecede indirdik. Çünkü biz haktan yüz çevirenleri uyarırız. O öyle bir gecedir ki, her hikmetli iş, tarafımızdan bir emir ile o zaman yazılıp belirlenir." ayetinde belirtilen gecenin Beraat gecesi olduğunu söylemişlerdir. Abdullah İbnü Abbas (r.a.) hazretleri de dedi ki: Kur'ân toptan Levh-i mahfuzdan (yedinci kat semadan) Beyti Mamura (dünya semasına) indi. Sonra onun arkasından olayların çeşitlerine göre, durumdan duruma nazil oldu. Demek ki, Kuran’ın bir toptan inişi, bir de kısım kısım inişi vardır. Toptan inmesi bir defada olmuştur. Beraat gecesinde, Buna daha çok "İnzal" deyimi uygundur. Kısım kısım inmesi de Kadir gecesinde başlamış ve Peygamber'e azar azar yirmi üç senede olmuştur.
Rasûlulllah (s.a.s): "Allah Tealâ tüm şeyleri Beraat gecesinde takdir eder. Kadir gecesi gelince de bu şeyleri sahiplerine teslim eder." buyurmuştur.
Rızklarla alâkalı defter Mikail (as)'e; harpler, zelzeleler, saikalar, çöküntülerle ilgili defter Cebrail (as)'e; amellerle alakalı defter, dünya göğünün sahibi ve büyük melek olan İsrafil (as)'e; musibetlere ait nüsha da Azrail (as)'e teslim olunur.
2- Bu gecedeki ibadetin fazileti: Resulullah (s.a.v.) buyurmuştur ki, "Her kim bu gece yüz rekât namaz kılarsa yüce Allah ona yüz melek gönderir. Otuzu ona cenneti müjdeler, otuzu ona cehennem azabından teminat verir. Otuzu da ondan dünya afetlerini savarlar, O'nu da ondan şeytanın tuzaklarını hilelerini savarlar."
3- Rahmet iner, Resulullah (s.a.v.) buyurmuştur ki: "Yüce Allah bu gece ümmetine öyle rahmet eder ki Kelb kabilesinin koyunlarının kılları sayısınca."
4- Mağfiret meydana gelir. Yine Resulullah (s.a.v.) buyurmuştur ki "Yüce Allah bu gece bütün Müslümanlara mağfiret buyurur ancak kâhin, sihirbaz yahut müşahin (çok kin güden) veya içkiye düşkün olan yahut ana-babasını inciten veya zinaya ısrarla devam eden müstesna."
5- Bu gecede Resulullah (s.a.v.)a şefaatin tamamı verilmiştir. Çünkü Resulullah Şaban'ın on üçüncü gecesi ümmeti hakkında şefaat niyaz etti üçte biri verildi. On dördüncü gecesi niyaz etti üçte ikisi verildi. On beşinci gecesi niyaz etti, hepsi verildi. Ancak Allah'tan devenin kaçması gibi kaçanlar başka.
Bir kısım âlimlerin, kıblenin Kudüs'teki Mescidi-i Aksa'dan Mekke'deki Kâbe-i Muazzama istikametine çevrilmesinin Hicret'in ikinci yılında Beraat gecesinde vuku bulduğunu kabul etmeleri de geceye ayrı bir önem kazandırmaktadır.
Bir de bu gece zemzem suyunun açık bir biçimde artması ilâhî âdetlerdendir.
Elli senelik manevi ibadet ömrü kazandıracak beraat geçesi nasıl değerlendirmeli?
Kur'ân-ı Kerim okunmalı, Peygamber Efendimiz (s.a.s)'e salât ü selâmlar getirilmeli, Kaza, nafile namazlar kılınmalı, Tefekkürde bulunulmalı (Ben kimim, nereden geldim, nereye gidiyorum, Allah'ın benden istekleri nelerdir" gibi konular başta olmak üzere hayatî meselelerde derin düşüncelere girmeli, Geçmişin muhasebe ve murakabesi yapılmalı ve şimdinin ve geleceğin plân ve programı çizilmeli, Bu kandil gecelerinin gündüzlerinde mümkün olduğunca oruç tutulmalı ve insanlardan helallik alıp kandil tebrikleri sunulmalı çeşitli hayır ve hasenatlarımızı artırmalıyız.
Aydın OSMANOĞLU
