ZEYNEP KILBAHRİ
Konuyla ilgili gazetemize açıklama yapan Delibaş Tez, kahvaltının beynin performansı için çok önemli olduğunu belirtti. Kahvaltı etmeden okula giden çocukların düzenli kahvaltı yapanlara göre daha zor öğrendikleri, derslere karşı ilgisiz kaldıkları ve başarı düzeyinin düşük olduğunun ortaya çıktığını kaydeden Delibaş Tez şunları aktardı:
“Okul çağı çocuğun toplum yaşamına ilk kez bilinçli olarak girdiği bir dönemdir. Okul öncesi çağda çocuğun beslenme alışkanlıklarını aile etkilerken, okul çağında arkadaşlar/akran grubu, reklamlar gibi etkenler, okulda beslenme konusunda denetimin olmaması, özellikle annenin çalışmasına bağlı olarak okuldan eve gelince, kendi kendine yiyecek hazırlaması sonucu çocukta yanlış beslenme alışkanlıkları gelişebilmektedir. Bu nedenle çocuğun yeterli ve dengeli beslenebilmesi için çocuğun, ailenin, okul yönetimindeki bireylerin ve öğretmenlerin beslenme konusunda bilinçli ve eğitimli ve işbirliği içerisinde olmaları gerekmektedir.
Sağlıklı beslenme için üç ana öğünde yemek önem taşır. Büyüme çağında ara öğünlerin olmasıda gerekmektedir. Çocukların ve gençlerin yeterli ve dengeli beslenebilmesi için tüketilen besinlerin çeşitliliğinin sağlanması ve besinlerden günlük alınan enerji, protein, vitaminler ve minerallerin vücutta en elverişli olarak kullanılabilmesi için dört besin grubunda (süt ve ürünleri, et, yumurtave kurubaklagiller, taze sebze ve meyveler, ekmek ve diğer tahıllar) yer alan besinlerin öğünlere yeterli ve dengeli dağıtılması gerekir. Okul çocuklarında yapılan araştırmalar, çocukların büyük çoğunluğunun kahvaltı etmeden okula gittiklerini göstermektedir. Çocuk zamanını; uyku, dinlenme, oyun oynama ve çalışma faaliyetlerine uygun şekilde ayarlama alışkanlığını kazanamadığında, sabahları zamanında kalkıp kahvaltı edememekte, ailenin özellikle annenin kahvaltı etme alışkanlığı olmadığında çocuk da bu durumdan olumsuz yönde etkilenmektedir.Yeni bir günün başlangıcında, bütün gece aç kalan vücudun, çalışma gücüne kavuşması için sabah kahvaltısının önemi büyüktür.
Yapılan araştırmalara göre beynin performansı için en önemli öğün kahvaltıdır. Kahvaltı etmeden okula giden çocukların, düzenli kahvaltı yapanlara göre daha zor öğrendikleri, derslere karşı ilgisiz kaldıkları ve başarı düzeyinin düşük olduğu ortaya çıkmıştır. Kahvaltı kesinlikle 1 bardak süt veya meyve suyu ile geçiştirilmemeli ve demir emilimini engellediği için okul çocuğunun kahvaltısında çay bulunmaması gerekir.
Öğle yemeklerini okulda yiyorsa yemek listesi elinizde olmalı. Böylece okuldaki beslenme programının eksikliklerini sabah kahvaltısı, ikindi ve akşam yemekleriyle dengeleyerek tamamlayabilirsiniz. Örneğin çocuğunuz okulda et yemiyorsa ikindi ve akşam öğünlerinde bol proteinli (balık, et gibi) yemekler pişirin. Sebze yemiyorsa ikindide mücver ya da sebze köfteli sandviçler hazırlayın. Akşam öğününde mutlaka sebze çorbası ya da zeytinyağlı bir yemek yedirin. Çocuğunuzun günde üç ana öğün ve iki ara öğün yemek yemesini, ana öğünlerde her besin grubundan yeterli miktarda tüketmesini sağlayın.
Hangi besinden ne kadar yemek gerekir?
1. GRUP: Et, tavuk, balık, yumurta ve kurubaklagiller
Et, tavuk veya balıktan 2-3 köfte kadar yemek gerekir.
Yumurta – 1 adet
Kurubaklagil – haftada en az 2 defa 4 er yemek kaşığı
2. GRUP:Süt ve türevleri
Süt – 2 su bardağı
Yoğurt – 1 kase
Peynir – 1 kibrit kutusu
3. GRUP: Sebze ve Meyve
Sebze – 6 yemek kaşığı pişmiş yemek ve 1 tabak iyi yıkanmış sebzelerden yapılmış salata
Meyve – 2- 3 porsiyon meyve
Temel besin öğesi karbonhidrat olmakla birlikte bitkisel protein çok azdır. Yağ içermezler. Posa, ve A, C vitaminleri açısından zengindir.
4. GRUP: Tahıllar ( ekmek, pirinç, bulgur, makarna, un )
Ekmek- 4 orta dilim
Pilav veya makarna- 6 yemek kaşığı
Börek veya kek veya poğaça- 1 dilim veya 1 adet
5. GRUP: Yağ ve Tatlı:
Yüksek enerji sağlarlar.
Kahvaltıda 1 tatlı kaşığı tereyağı
Zeytinyağlısebze yemekleri çokaşırı yağlı olmamalıdır.
Etli sebze yemeklerine yağ eklenmemesi gerekir.
Hamurlu ve şerbetli tatlılara ağırlık verilmemeli, gün aşırı sütlü tatlı verilebilir.
6. GRUP: Posalı yiyecekler
Gereken lif miktarı günde 1-2 porsiyon sebze,
1-2 porsiyon meyve ve 5-6 dilim tam buğday unundan yapılmış ekmek haftada 1-2 porsiyon tüketilen kuru baklagil ile karşılanabilir. Aşırı miktarda lifli besin tüketiminin başta kalsiyum olmak üzere çeşitli minerallerin emilimini etkileyebileceği unutulmamalıdır.
Okul çağı çocuğu için örnek menü;
Sabah: 1adet yumurta
Zeytin
1 dilim peynir
1 tatlı kaşığı bal veya pekmez
Ekmek
Süt
Domates, salatalık vs.
Ara: meyve+ yoğurt veya meyveli yoğurt
Öğle: Izgara et (tavuk, balık veya dana eti)
Sebze yemeği
Pilav veya makarna
Ekmek
Ara: Sütlütatlı veya meyve tabağı
Akşam: 1kase çorba
Etli sebze yemeği
Yoğurt veya ayran
Ekmek
Gece: Meyve”
