Bilecik’in zengin gelenek ve görenekleri arasında yer alan kız isteme törenleri geçmişten günümüze halen devam ederken, Hasan Taşçı ve Harun Atapay tarafından Osmaneli(Lefke) Türküleri (Halk kültüründen örnekler) isimli kitapta işlendi.
Kitapta özellikle mendil verme bölümü dikkat çekerken, yöredeki düğün gelenekleri ayrıntısıyla anlatıldı.
Kitapta süreç şu şekilde anlatıldı:
OSMANELİ’NDE DÜGÜN ADETLERİ
Evlenme yaşı kızlar ve erkekler arasında farklılıklar göstermektedir.
Erkekler genellikle 14 ila 33 yaş arasında evlenmeyi tercih ederken, kızlarda bu yaş 13 ila 27 yaşlar arısında değişiklik göstermektedir.
Erkekler için uygun evlilik yaşı askerlik hizmetinin tamamlanması ve istikrarlı bir iş tutulmasına bağlıdır. Geleneksel olarak, eş seçimi konusunda evlenecek çiftten çok aileler söz sahibidir. Bu yöntem günümüzde yerini daha çok evlenecek genlerin kendi kararlarına terk edilmiştir. Manav köylerinde yakın akraba evliliği uygun görülürken, muhacirler de bu tutum davranış biçimi kesinlikle yadırganmaktadır. Fakat Manav aileler arısında görülen yakın akraba evliliklerinin günümüzde sonlandırıldığı gözlenmektedir.
GÖRÜCÜLÜK – KİZ İSTEME (SÖZ KESME) VE MENDİL VERME
Geçmiş dönemlerde eş seçme genellikle görücülük usulü ile yapılmaktaydı. Evlenme çağına gelen gençler çeşitli yollarla birbirleri ile görüştürülüp fikirleri alınarak kız isteme işlemi başlatılmakta, münasip gelin adaylar ise genellikle kız kınası öncesi gidilen ‘Bitme’ diye tabir edilen gelin hamamlarında seçilmekteydi. Kız istemeye erkek tarafının belirlediği yasça büyüklerin gönderildiği ilçede oğlan tarafından gönderilen yengeler hem gelin adayın görürler hem de gerektiği kadar bilgi toplamaya çalışırlar. Görücü olarak gidilen evde kahve ikram edilmesi adettendir.
Ziyaretten sonra elde edilen bilgiler oğlan anası ile paylaşılır. Oğlan tarafı aldıkları bilgiler doğrultusunda kız tarafına kız istemek için görücü (dünürcü) gelineceği bilgisini gönderir. Görücü, erkek tarafından kız tarafına Allah’ın emri ile kız istemeye gidenlerdir.
Erkek tarafında, oğlan babası, amcası, dayısı gibi yakın aile büyükleri ile oğlan anası, teyzesi, halası ve yengeler bulunur. Damat adayı bu merasime katılmaz. Dünürlükte Allah’ın emri ile kız oğlana istenir. Gelenek gereği kız tarafı hemen cevap vermez, bir mehil ister. Oğlan tarafından gönderilen görücülerin geliş ve gidişleri evet cevabı alınana kadar en az üç kez devam eder.
Bu süre zarfında kızın annesi tarafından kızın fikri alınır, kız istemeye gelen görücüler kızın isteğine göre olumlu veya olumsuz cevap verir.
Kız tarafından verilen olumlu cevaba istinaden islemeye beyaz ipek bir mendil hazırlanır ve güveye verilme zere görücülere verilir. Geçmişte bu mendilin alınması pencereden dışarıya birkaç, el silah atılarak kutlanmaktaydı. Mendil verme işlemi ile söz kesilmiş olur. Güvey bu mendili yaka cebinde düğün gününe kadar taşır. Bu işlemler ile birlikte evliliğin gerçekleşmesi ile birlikte gelin ve damadın aileleri arısında bir hısımlık başlayacaktır, bu hısımlığa da dünürlük denmektedir.
NİŞAN
Sözler kesilip mendil alındıktan sonra aileler arısında nikahın ne zaman yapılacağı kararlaştırılır. Kız tarafı tarafından talep edilen ihtiyaçlar temin etmek için oğlan ve kız tarafı alışverişe çıkar. Alışverişe gelin adayı kız ve oğlan tarafının yakınları ile kız ve oğlanın babalar da katılır. Geçmişte damat adayı nişanlısını bugüne kadar görmemiş ise alışveriş bahanesiyle uzaktan da olsa nişanlısını görme fırsatı bulur. Nisan için bilezik, küpe vb. ziynet eşyası ve kızın ihtiyaçları dışında oğlan için iç çamaşırı ve gömlek türünde eşyalar alınır. Aynı zamanda kızın anne, baba ve kardeşlerine de ufak tefek hediyeler alınır. Alışverişin bitmesiyle nisan hazırlıkları başlar, alınan kumaşlar dikilir. Nişan günü gelmeden davet edilecek bir okuyucu tutularak nisana davet edilirler. Kız ve erkek tarafı bu süreçte güçleri nispetinde biri birilerine karşılıklı hediyeler gönderir. Bir gece kadınlar arısında söz kesilmiş kıza eğlentiler yapılarak nişan yüzüğü takılır. Müteakip gece erkeğe aynı merasimle yüzük takılır.
